1734 yılında inşa edilmiş kare planlı kesme taş yapı, dokuz kubbeli tavan sistemiyle dikkat çeker. Sıra desenli minaresi, ilçenin simgelerinden biridir. İç mekanındaki kubbe düzeni ve taş işçiliği fotoğraf tutkunları için eşsiz detaylar sunar.
yüzyılda yapılmış bu taş yapı, hem cami hem medrese işlevini birleştirir. Derin avlusu, süslü taş çeşmesi ve kubbeli öğrenci odalarıyla geçmişten bir kesit sunar. Hınıs deresinin kıyısında, tabiatla iç içe gezinti rotalarına açılan giriş noktalarındandır.
Dağlarla çevrili görkemli bir kanyon vadisi olup, derinliği ve duvar yapısıyla etkileyicidir. Vadide yürüyüş yolları ve dere boyunca uzanan rotalar vardır. Özellikle bahar ve sonbahar renkleriyle fotoğraf için harika manzaralar sunar.
Hınıs deresinin batısındaki tepeye kurulu kalenin kalıntıları, eski savunma hattının izlerini taşır. Zirvede yürüyüş parkuru ve manzara noktaları bulunur. Kaleden ovaya bakan bakış, şehrin panorama bakımından en etkileyici yerlerinden biridir.
İlçeye yakın mezarlıklar veya küçük köylerde yer alan bu türbeler, yöre halkı için manevi alanlardır. Camilerle kıyaslandığında sade olsa da atmosfer yoğun ve huzurludur.
Hınıs çevresindeki yayla yolları (Örnek: Kolhisar üzeri, Hınıs’ın doğusundaki yaylalar), çiçekli vadiler, taş evli köyler ve dere kenarları ile doğa yürüyüşü tutkunları için cazip güzergâhlardır. Özellikle yaz aylarında geniş mola yerleriyle donludur.
Yayla köylerde aynı zamanda tarım da yapılır. Yaz başlarında altın sarısı buğday, yeşil mısır, bakla tarlalarına açılan toprak yollar, traktör izleri ve köy suyu çeşmeleri ile doğal bir kırsal yaşam tablosu sunar.
Hınıs merkezde kurulan küçük pazarlarda yerel kadınlar tarafından hazırlanmış bal, tereyağı, ceviz, fasulye gibi ev yapımı ürünler pazarlanır. Hem sohbet hem kültürel temas açısından zengin bir ortamdır.
Kalecik tepe, köy patikaları ve vadi kenarları gün batımında altın rengine bürünen manzaralarıyla çok güzel kareler yakalanabilir. Özellikle bakır kanyon duvarları ışıklarla büyüleyici renklere bürünür.
Köy evlerinde veya meydandaki kahvehanelerde sunulan kahvaltı sofraları; taze çökelek, bal, doğal yumurta, köy ekmeği ve peyniriyle gerçek bir kırsal tat sunar. Sabahı köy usulü açmak isteyenler için keyifli bir tercih olabilir.
yorum